“Thi gì lắm thế!”, phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội Đảng bộ Quốc hội đã chạm thẳng vào căn bệnh “mãn tính” của giáo dục Việt Nam: thi cử tràn lan, hình thức, gây áp lực khủng khiếp cho học sinh và phụ huynh nhưng lại không đem lại giá trị thực.
Chỉ cần nhìn ngay tại thủ đô, phụ huynh mô tả cảnh con cái phải đi học từ 6 giờ 45 sáng đến 7 giờ 30 tối mới về, sống như cái bóng trong guồng máy ôn luyện. Áp lực lớn nhất không nằm ở kỳ thi tốt nghiệp mà ở kỳ thi chuyển cấp, đặc biệt là vào lớp 10. Năm học 2025–2026, Hà Nội có hơn 103 nghìn nguyện vọng 1, trong khi chỉ tiêu công lập không chuyên chỉ khoảng 75.670. Sự chênh lệch cung cầu ấy khiến hàng chục nghìn gia đình rơi vào căng thẳng tột độ, chỉ vài điểm thi có thể quyết định cả con đường học tập, buộc nhiều người phải vay mượn để cho con học trường tư. Điều đó cho thấy khi chưa phổ cập được giáo dục cấp 3, kỳ thi lớp 10 trở thành “cửa ải sinh tử”, tạo ra áp lực cho toàn xã hội.
Bức tranh đại học cũng không sáng sủa hơn. Năm 2025 có 773.200 thí sinh trúng tuyển, nhưng gần 147 nghìn em từ chối nhập học. Con số này cho thấy thế hệ trẻ ngày càng ít tin rằng đại học là con đường duy nhất để đi tới tương lai. Họ tìm đến trường nghề, xuất khẩu lao động, du học, những lựa chọn gắn liền với việc làm và thu nhập thực tế. Việt Nam đang mắc kẹt trong nghịch lý thừa cử nhân nhưng thiếu nhân lực có kỹ năng. Trong khi đó ở Đức hay các nước Bắc Âu, giáo dục nghề nghiệp được đầu tư ngang hàng với đào tạo hàn lâm, sinh viên vừa học lý thuyết vừa thực tập, ra trường có thể làm việc ngay. Ở ta, trường nghề vẫn bị coi là lựa chọn hạng hai, còn đại học thì mở tràn lan nhưng xa rời nhu cầu thực tế của thị trường lao động.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai việc sáp nhập và sắp xếp 140 trường công lập, loại bỏ những cơ sở yếu kém. Nhưng đó mới chỉ là bước phẫu thuật bề mặt. Căn bệnh gốc nằm ở chỗ hệ thống chưa phổ cập được THPT, dẫn đến kỳ thi chuyển cấp căng thẳng, và xã hội thì vẫn nặng nề với tâm lý sính bằng. Học sinh bị buộc phải học vì điểm số thay vì vì năng lực.
Trong bối cảnh ấy, phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm “thi gì lắm thế” vang lên như nhát chém thẳng vào căn bệnh mãn tính của giáo dục. Đó không phải một lời than thở, mà là cảnh tỉnh rằng đã đến lúc phải cắt bỏ những kỳ thi vô nghĩa, phải lo đủ trường, đủ lớp, đủ thầy để phổ cập cấp 3, và phải tái cấu trúc toàn bộ hệ thống để trọng tâm không còn là bằng cấp mà là kỹ năng. Khi xã hội đánh giá con người bằng năng lực thay vì tấm bằng, khi phổ cập THPT trở thành hiện thực chứ không còn là mục tiêu xa vời, lúc đó giáo dục mới thật sự thoát khỏi vòng luẩn quẩn.
Kỳ thi chuyển cấp vào lớp 10 quá áp lực với các con và phụ huynh. Có e ko tự tin để đỗ đc trường công gần nhà fai đi thi ở trường xa cách nhà gần 10km chỉ để ko phải vào trường nghề. Nào tiền học rồi lại thêm tiền xe đưa đón. Quá vất vả cho các con và phụ huynh trên con đường để kiếm cái chữ.
Các cháu học xong THCS mà không thi được vào THPT thì mọi cánh cửa với các cháu khép lại. Bác Tô ơi quyết tâm đi để cứu vớt một bộ phận không nhỏ các cháu tuổi vị thành niên
Đề nghị nhà nước nêncho phổ cập cấp 3, để các em có đủ đk học nghề ,học ĐH,cao đẳng
Nếu không Thi công bằng còn hơn để cho người quen biết quyền chức xin cho con đứng đầu đa số dân nghèo Thích con Thi vì không quen không 💰 không chức không quyền đó là sự công bằng cho dân nghèo
Bỏ luôn các kỳ thi các cấp luôn đi ạ . Học một mạch từ cấp 1 lên cấp 3 luôn
Một nghịch lý lẽ ra : khâu 9 vào 10 lứa tuổi đang định hình nhân cách cần được quan tâm rèn rũa về kĩ năng sống thì làm quá chặt…trong khi khâu vào – ra đại học là sản phẩm hoàn chỉnh của xã hội thì bỏ ngỏ kệ gia đình và nhà trường…sinh viên học xong ra đa phần trái ngành và chỉ một số ít tìm được việc đúng chuyên ngành còn lại đa phần trái ngày hoặc nếu ko đi học tiếp buộc rẽ ngang cất bằng đại học và vào khu công nghiệp… shipper..vv
Rất mong cởi trói cho học sinh và phụ huynh từ năm nay
Con gái tôi học lớp 9. Đôi mắt như gấu trúc vì lượng kiến thức phải học mỗi ngày. Tôi không gây áp lực cho con nhưng guồng quay của xã hội cuốn con theo. Xót con lắm !
Đến 8-9h ôn chuyên nha xa 10h mới có mặt ở nhà…
Trong cuộc tiếp xúc cử tri 11 phường của Hà Nội trước thềm kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ vui mừng khi Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71 về đột phá giáo dục. Tổng Bí thư khẳng định hiện nay, cả nước đủ điều kiện để phổ cập bậc THPT và yêu cầu giảm bớt các kỳ thi.
“Hôm trước, tôi hỏi khó khăn gì mà không phổ cập giáo dục cấp 3, lãnh đạo Bộ GDĐT nói do thiếu trường, thiếu lớp, thiếu thầy cô. Việc đó hoàn toàn Nhà nước phải lo, phải làm. Trước đây, gia đình các cháu không có tiền đóng học phí nhưng bây giờ học phí Nhà nước lo rồi. Nếu học sinh tốt nghiệp THCS mà không vào cấp 3 thì sẽ làm gì, hay lại ăn chơi lêu lổng? Lúc đó chúng ta lại phải mất thêm thời gian xử lý vấn đề này”, Tổng Bí thư cho biết.
Cùng với đó, Tổng Bí thư nhấn mạnh quan điểm phải phổ cập giáo dục THPT, giảm bớt các kỳ thi. “Thi gì lắm thế! Thi nhiều rất tốn kém, áp lực và vất vả cho cả phụ huynh, học sinh, thầy cô giáo”, Tổng Bí thư nhắc lại yêu cầu phải giảm áp lực thi cử, khuyến khích phong trào thi đua học tập.