Bác sĩ Trần Hữu Nghiệp (1911-1975) là một trong những trí thức yêu nước nổi bật của Nam Bộ, từng học y khoa tại Pháp và trở thành một trong những bác sĩ người Việt đầu tiên tốt nghiệp tại đây.
Dù vậy, ông đã quyết định trở về nước, tham gia kháng chiến chống Pháp ngay từ ngày 23/9/1945. Chính ông là người đầu tiên đưa ra ý tưởng đổi tên Sài Gòn thành Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM), góp phần khơi nguồn cho quyết định lịch sử sau này.
Ý tưởng đổi tên Sài Gòn thành TPHCM được đưa ra vào tháng 8/1946, đúng dịp kỷ niệm một năm chính quyền cách mạng. Khi đó, bác sĩ Trần Hữu Nghiệp ra Bắc báo cáo tình hình Nam Bộ, rồi được giữ lại Hà Nội tiếp tục công tác. Trong buổi họp mặt của phòng Nam Bộ Trung ương, ông đã tổng kết tình hình một năm qua, ca ngợi công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh – người chiến sĩ tiên phong của phong trào giải phóng dân tộc.
Từ đó, ông nêu ý tưởng đặt tên thành phố theo tên Chủ tịch Hồ Chí Minh để ghi nhớ công lao và khẳng định tình cảm gắn bó của Nam Bộ với cách mạng.
Ông lấy ví dụ các quốc gia lớn thường lấy tên anh hùng dân tộc để đặt cho thành phố lớn, và đề nghị: “Để ghi lấy công đức của Hồ Chủ tịch, thành phố Sài Gòn đổi tên là thành phố Hồ Chí Minh”.
Đề xuất này nhận được sự tán thành ngay tại chỗ. Mọi người đồng ký vào bản quyết nghị gửi Chính phủ, thể hiện ý chí đoàn kết và niềm tin son sắt của nhân dân Nam Bộ đối với cách mạng.
Gần 30 năm sau đề xuất của bác sĩ Trần Hữu Nghiệp, khi đất nước thống nhất, Quốc hội khóa VI (kỳ họp lần thứ hai) đã chính thức ra nghị quyết ngày 2/7/1976, đổi tên đô thành Sài Gòn – Gia Định thành TPHCM. Điều này đánh dấu sự hiện thực hóa ý tưởng mà bác sĩ Trần Hữu Nghiệp đã đề xuất từ năm 1946.
Sinh vào năm bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước. Mất vào năm đất nước hoàn toàn giải phóng.