Ít người biết rằng Địa đạo Vịnh Mốc, nằm ở huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị, không chỉ là nơi trú ẩn an toàn trong thời kỳ chiến tranh mà còn được xem là “pháo đài ngầm” quy mô bậc nhất miền Bắc vĩ tuyến 17.
Công trình này được đào sâu trong lòng đất đỏ bazan kiên cố, có chiều dài gần 2.034m với 13 cửa ra vào (bao gồm 6 cửa thông ra biển và 7 cửa hướng ra đồi). Địa đạo được thiết kế với 3 tầng, độ sâu từ 12 đến 23 mét, nhằm chống lại bom đạn.
Bên trong địa đạo, hệ thống được chia thành nhiều khu vực chức năng như:
- Hầm ở cho hơn 90 hộ dân
- Hầm y tế
- Hầm hội họp
- Bếp Hoàng Cầm
- Kho lương thực
- Giếng nước ngọt tự nhiên
Đặc biệt, nơi đây đã ghi nhận sự ra đời của 17 đứa trẻ, minh chứng cho sức sống bền bỉ trong những năm tháng chiến tranh.
Trong suốt thời kỳ khốc liệt, các chiến sĩ du kích và bộ đội địa phương đã biến Vịnh Mốc thành “căn cứ ngầm”. Họ đã từ địa đạo này bất ngờ xuất kích, vận chuyển vũ khí, tiếp tế cho đảo Cồn Cỏ và đánh trả quân thù, rồi lại nhanh chóng ẩn mình dưới lòng đất. Nhờ có địa đạo, Vịnh Mốc đã trở thành hậu phương vững chắc, bảo vệ tuyến chi viện chiến lược ra biển, góp phần giữ vững mạch máu giao liên cho miền Nam.
Một phần trí tuệ của Nội tôi, một Chính Ủy của Vĩnh Linh, mảnh đất anh hùng.