Mai là tròn 80 năm ngày Nam Bộ Kháng Chiến. Dưới danh nghĩa Đồng minh, vào ngày 12-9-1945, một lữ đoàn quân Anh đã đến Sài Gòn để giải giáp vũ khí tàn binh Nhật. Tuy nhiên, núp bóng quân Anh, một đại đội quân Pháp đã âm thầm thực hiện âm mưu xâm lược Việt Nam lần thứ hai.
Đến trước ngày 23-9, tại Sài Gòn, quân Pháp đã có mặt với một đại đội thuộc Trung đoàn 5 bộ binh thuộc địa (5RIC) và khoảng 1.400 tù binh Pháp vừa được thả. Lực lượng quân Anh có khoảng 2.500 quân. Họ đã đưa ra những yêu cầu vô lý mà chính quyền cách mạng không thể đáp ứng, như giải tán lực lượng vũ trang và cấm các hoạt động biểu tình.
Trước tình hình quân Anh và Pháp đe dọa, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân Sài Gòn-Chợ Lớn đã kiềm chế và gấp rút chuẩn bị lực lượng chiến đấu, quyết tâm bảo vệ nền độc lập vừa giành được.
Để tránh sự khiêu khích và xung đột vũ trang, từ ngày 20-9, các đơn vị vũ trang tự xưng là Cộng hòa vệ binh và dân quân cách mạng đã được lệnh rút khỏi nội thành ra vùng ngoại ô. Đồng thời, phụ nữ và trẻ em được chuyển ra vùng nông thôn.
Sài Gòn-Chợ Lớn được chia thành 5 mặt trận: mặt trận nội thành và 4 mặt trận xung quanh. Tại mặt trận nội thành, các đơn vị vũ trang gồm 6.000 đoàn viên công đoàn xung phong và 2.000 thanh niên xung phong đã được tổ chức thành 320 đội tự vệ chiến đấu.
Nhằm ngăn chặn địch mở rộng, lực lượng vũ trang ta đã chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến. Từ 0 giờ ngày 23 đến hết ngày 24-9-1945, các đơn vị lực lượng đã chiến đấu quyết liệt, gây thiệt hại cho quân Pháp tại nhiều vị trí quan trọng.
Trong tuần đầu, quân dân Sài Gòn đã loại khỏi vòng chiến đấu 300 tên địch, đốt cháy 138 xí nghiệp và phá hủy nhiều tài sản lớn. Mặc dù trang bị còn thô sơ, nhưng quân ta đã tận dụng các công trình kiến trúc để tạo ra những chiến lũy vững chắc.
Cuộc kháng chiến đã diễn ra quyết liệt, với nhiều chiến công oanh liệt, và quân dân Sài Gòn-Chợ Lớn đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ kìm chân, làm thất bại âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của địch.
